Ti ve leh ang e...

Read More

USA ka kal loh chuan Vawk chaw ka zawng ang...?

(Article puitlinga ka ziah hmasak ber a ni e)      

Tuk dang ang lo tak maiin, khua chu a thiang vuk mai a,Ni eng mawi tak tih mai loh chu vânah chuan hmuh tur  dang a awm lo.Tuk dang chu nise fur ruah mal a sur seng seng awm asin.!

                        Tukthuan eikham,thing pui hang in paha Zorama bathlara a thut vauh vauh lai chuan ka lam pan chuan alex-a te thian thum chu an rawn phei tham tham a.A zawn an rawn thlen chuan; Alex-a chuan “ engtik ah nge I rawn chhoh a ”.a han ti a. “ thla hmasa daih tawh khan”,  tiin  Zorama chuan a lo chhang a. Alex-a bawk chuan “vawiin chu eng nge i tih dawn bazaar ah leng ila” a han ti a, “ A…..engvak mah ka tih ka ring lo,U.S.A ka kal loh chuan vawk chaw ka zawng ang,” tiin a han chhang a, “ in hman hmawh a mi “rawn lut kawi lawk ula in rawn leng duh lo ropui si,"

                        Alex-a thian te erawh chuan,kal mai an duh zawk a vang in, lut kawi ve lo chuan an kal tlang ta a. Zorama te in an  kal pelh hnu chuan ,an in sum thei tawhlo chu a buakin an bawhawk a ni ber mai, an nuih a za kher mai, “U.S.A chu a kal hmel loh e..!!! Vawk chaw zawn a ngai bawk si a,” eltak a ti chung chuan an kal liam ve ta a.

                        “Eng nge  U.S.A ah chuan tih i  tum ? i va hman hmawh awm tut tut ve,” ti a Alex an  a han zawh chuan, Zorama chuan, “Ni e,nizan khan ka dawr an rawk a,buaina neuh neuh a tam avangin a hman hmawh thlak deuh a,vawin a nih loh pawn naktukah kal kan tum ta chuk chuk mai a nih hi. Ka u nge kei kal ang kan ti thul, kan buai ve reuh lutuk,” nui deuh suk chung chuan an ti a.A nih leh Vawk chaw te kha I sawi a….!!!Vawk in nei em ni? A reng rengah vawk vulh te in ngai ami,”Alex-a chuan a han ti leh a,Zorama chuan, “Kan rawn chhoh hlim khan ka lei ve a,chu chu alawm U.S.A ka kal chuan ,ka vawk vulh hi an lo enkawl tha lo ang tih ka hlau a,vawiin pawh a chaw zawn ngei ngei a ngai,”tlai ei tur bak a awm tawh lo. Keimah hi kal turin min duh zawk bawk si a, phatna tur ngawt a ni ka la zawn ni,”a han ti a.

                        Nie, Zorama hi zawng, tlangval fel tak kut hnathawh ngai  sang ve tak hi a ni a. A vawk vulh pawh hi an retheih vang chu a ni hauh lo,Sum hnarah phei chuan an ni aia hnar nei tha hi chu Mizoramah hi chuan an tam vak bik lo ang.Chutiang chu ni mah se mahni intodelh tum tlat mi a nih avangin chuti ang kawng ringawt chu a dap a. Sawrkar hna thawk lo mah se, dawr lian tham tak USA ah khuan an neih avangin, sum erawh an la lut hnem hle ani.

                        A nihna takah chuan, chawlh hahdam tuma rawn chho a ni zawk a, mahse a Mizopui te heti tak maia an chhe zawi a, hnathawh an hreh ta mai a hmuh hian mak atia, a chawlh lak pawh chu a hah phah ta zawk  ni hial in a hriat ani.

                        “Ni e vawk vulh lo pawh hian awm chu kan awm ve thei ang .Mahse kei chu hnathawh hi nuam ka tih zawng a nia,chu lo ah mahni intodelh zirna a ni ve a,a nuam ve mai mai a lawm,hlim awm ve deuh a sin.mahni thawh chhuah ngei han ei chu,” nui deuh hak hak chung chuan a han ti a.Mahse hei sapram a tangin ka rawn chhova,anni ho chuan hnathawh an ngaih san teh reng nen.mizo te hi kan mak ngawt mai,a bik takin thalairual ho hi hnathawh reng reng an tum lo hi chu mak ka ti ngawt mai ,”pawi tih hmel tak chuan a han ti a. “Nu leh Pa chawm hlawm in kan chhek arbawma,cheng  khat (1) pawh thawk chhuak uk lovin,mobile sing chuang man kan nei a,Bike lah a chhuak thar a piang kan nei thei a,petrol man tal chu ka thawk chhuak ve ang tih awm chuang silo in,thiam ber ni awm fahran in chak thei ang ber in kan tlan phe vawk vawk a.Stoner a te ang in tlan chak lawm man an dawng  dawn pawh ani chuang der si lo..! An thawh peih ve chhun zing thawh lah tlai tawkah peih leh peih lovin , chawthleng nen an rawn tho thei tawk a,kan nula te ho lah hian,Bike nei leh mobile nei chang kang thei chu an lo star ve rawl nen.Anni lah sawrkar hna thawk bik hek lo,hnathawh chu sawi loh;changpat ah an in rap at palh ang tih hlauh awm khawp a ‘No’ an ni bawk si.Han innei ta pawh nise enge an ei chuan ang le.?hmelthat tum in,tui chhuanso ah sa a dap ruk ruk duh ka ring,kekawr- te lah hi an han ha mar thei pang pang khawp a..!!!buhthap te tal thiam se tha tur,artui chhumtak ngial pawh an thiam si lo,an in en fiah deuh chu a ngai ani.”ti a ,a vei zawng zawng an sermon tak chiam lai chuan,Alex-a chuan ngawi rengin a lo ngai thla a ,amah leh Zorama chu a lo in khai khin thul.A ni’n phei khawk show room ami sing chuang man a bun lai in,Zorama chuan store room ami ni awm tak,vawthlep pangai mai a bun a,a kekawr hak a han en leh a,a pa in Bangkok a mi a chah sak a hak laiin Zorama chuan bazar a mi anu in a thin sak a ha a,a kawr an en leh a,a ni’n show room a mi bawk; a hma a ‘its my life’ tih chuang a ha a.Zorama erawh chuan ‘be the reds’ tih chuang da lam tawh leh nghal a ha a,sum lam ah lah chuan an tluk lo tih chu “ka vaibel” tih tluk in a hre chiang si.Azak rilru hle a.Sawmna siam phei se chu,a in hlan nghal duh hial ang.

                  Zorama bawk chuan “dik tak chuan Mizoram hi chu a kal sual deuh chu a ni;intodelh hmasak ai in changkan hmasak kan tum a.hna thawk lovin hlawh hmuh kan tum bawk si,ram changkang kan entawn kan ti ve tak na a,an thawh nasat dan k an entawn peih bawk si lo.Kan ram ah chuan ‘simple living high thinking’te pawh kan ti ‘simple thinking high living,’zo ta.Thufing kan chher thar a ni ringawt.Neih nei si lovin, tha kan duh ve si a,thawk si lovin,sum kan duh ve bawk si,a tawp ah chuan eiruk ah bawk a lut leh lo thei lo a ni.

                  “Chhuan lamah hna a awm lo kan han ti leh ringawt a,kan thawh peih loh vang mai mai a ni.Kan thawh peih loh vai ho in an rawn thawk a,an in chhek ngah te te a;kan thik leh bawk si.Hnawh chhuah dan tur ri ngawt kan ngaihtuah leh lawia,Kristian ram in ti si tan chuan a mawi lo a ni.Thatchhiat leh pianthar a in hmeh lo tih te hi kan hrethiam lo amaw ni.

                  Nakina kan ram hruai tu tur a kan ngaih school naupang ho te lah chuti bawk.Hah takin an Nu leh Pa ten an school kal na tur an ngaih tuah a,thei leh thei lovin an kal tir ve tawk tawk a, “khawnge school chawlh chu ka nu leh pa te kan pui ve the ang”tih pawh awm chuang si lo.kar tluan in In ah an awm mai mai a.Inrinni leh chawlhni ah duh tawk in an awm hah dam leh a;an exam chawlh hman dan te hi a mak teh e..!!!!!! thawk mang si lovin mite aiin chaw an la heh zui ..!!!!!!!!

                  Tiang rignawt chuan kan ram hian ram ropui a theng dawn lo,kan in enfiah deuh chu a ngai a ni.Sikul ah tepawh sawrkar hna thawh lam ri ngawt sawi mawi lo hian kut hnathawh that zia te pawh kan in zirtir a hun tawh a ni.Nu leh pa te lah hian, ‘lehkha in zir that loh chuan hlo thlawh a ni mai’ an lo ti ve chhen bawk nen,tiang chuan kut hnathawh kan hlau mai dawn a lawm..!!kan in zirtir dan pawh hi thlak a hun tawh deuh chu a ni.” Tui tak a ati ti suam suam lai chuan.a nu’n “ni e vawiin chuk chuk ah chuan kal lo mai rawh u,naktuk lam ah muang chang in” a tih chuan a rawn ti harh zawk a.Avei zawng sawi ani bawk a ,duh aiin a tawng duh a niang dar 10:30 a lopel der tawha a.A tuk kal tum an nih tak a vang leh vawk chaw zawn a la ngaih  bawk a vang in,a in siam a,vawk chaw zawng tur chuan,zopa-iptepui nen,Alex-a nen chuan an in zui chhuak ta hnak hak a.

Read More

JF-a

PU JF-A LEHKHABU TLANGZARHNAAH KA KAL VE A

Thianpa VLC-a, ‘Pathianthua miril Suakliana leh a hla te’ tih ziaktu-ina “Mafa te`n JFa lehkhabu chhuah an tum kha” a tih ri chuan ka beng a verh zar mai a.  ‘JF’ tih ri leh inziak hmuh tawha phi cheng, keia tân chuan beng tun hru a “ eng a..?” han tih hû chu thil mak a ni lo.  Chu thu chuan ka beng a verh satliah lo va, ka nghakhlel lutuk chu awm ngaihna ka hre lo thelh a ni.
A kar leh maiah chuan chanchinbuah,chhuah an tum thu ka hmu ta mai reng a, chuta ka han phur zia mai chuh..!! A chhuah hma chuan chanchinbuah tuktin an rawn chhuah a, kei pawh chuan ka en nitin ve mai a. Ka hmuh phaka JF tih chuang reng reng hi chu amah a ni emaw ni lo emaw, ka thlir zui vawng vawng fo reng a ni.  Chutiang taka ngaihsán tum chu ka ni ve a, ngaihsán tum ka`n tih chhan chu, Hruaitluanga Chawngte`in, “ Pu JFa kha ka hmu pha lo va, a chhan chu kum vang a ni a, Ka hre phak lo va, chu erawh chu ka thluak vang a ni” a tih ang deuh khan, an ni lehzel pawhin chutianga an tih chuan kei tehlul chuan ngaisan pawh ka lo ngaisáng phák reng reng hleinem maw le.. mahse ka mi ngaigsan ber a ni lawi si.
Tichuan tahrik ni 8 (JFa tihdan kherin) chuan thianpa T.S Khupchawng nen I&PR lam chu kan pan ve ta a. TSa erawh Pu Mafa sawmna hmu a nih avangin a tan kal loh a inthlahrunawm zawk hial ang a, kei erawh JFa ngaihsán vang chauha kal tum ve mai ka ni. Thutna tha chan loh hlauin a chuh helh helh ka la ni zui a, mahse, tan hnu thleng pawha an rawn luh belh zel avang chuan ka inthlahrung leh hnu hnawh a, a rawn lûta te lah chu mi challang pui pui an ni leh nghal a, sàwmna an hmu bîk awm lo emai tih chi rual loh te khân thutna an han haihchham ta a nih hlawm kha, mahse,chu`ng ho avang mai mai chuan chu ni pawimawh chu bawhpelh ka tum bîk hauh lo. Sáwmtu neih that thutin ka thu vauh vauh a, anni thutna tur buaipuia kal pawh ka ni lo ve, tin, anni chu sàwm annih avangin an kal a ni mai a, kei te chu sàwm chawp ngai lova kal ngat a sin ka nih, kan inpawimawh hleih em..!
A enga pawh chu nise engvanga he thu hi ziak ve ta ngawt nge ka nih.  JFa hian mizo literature a tihmasawn tih lam sawi ka tum lo, sawi tur ka hre bawk lo.. a saptawng thiamzia sawi tur pawhin a saptawng hman hriatthiam a lawi ka nei lo. Mahse, hei erawh ka sawi ve duh, mizo rilruah hian JFa hian ro a rêl tih hi.  Chhia leh tha hriatna nei Mizo tawh phawt chuan JFa hming hre lo kan awm kher lovang. Kan têt lai (ti ve khanglang ang) pawh a tawngkam thiamzia kan sawi nin theih loh kha ni a, chumi awmzia chu naupang thinlungah pawh hmun a chang nasa hle a ni. Chu a lehlindan sawichhawn leh chu thian te zinga kan intihthiehna a ni thin. Ka la hre reng, vawikhat chu zu dawrah hian ‘Man’ tih hi an lo inleh siak a ni awm e, thekhat chuan ‘mipa’ tihna a ni mai a lawm an lo ti sam mai a, “JF, nang han ti ve teh’ an han ti a, a no a tlak pawp a, dawhkàna dah thuai pahin ‘ Vâl hi’ tiin a let e, an ti a.  Vawikhat leh pawh ‘Boy,open the door’ tih hi an lo inleh siak leh a, a let mawi teuh ber khan ‘mama, kawng mi hawn rawh le’ tiin a let a, JFa an han tih tir leh a, ‘ Ka bung dàwntuai te khartung sâwn rawh le’ tiin an let leh zaih mai a ni an ti. Heta tanga kan hmuh tâk chu an sawi fo thin, a thiam bikna, pa taka lehlin hun leh mawi taka lehlin hun a hria tih hi a ni. Kan tet laia kan sawi thin bawk, vawikhat chu a tual leng chu tleirawl rual hian an lo ti ding a, saptawng zirna niawm tak lehkhabu hi an lo keng far mai bawk a, “Ka pu, Saptawng thu mal in hriat tam siak ang” an lo ti a, ani chuan “ saptawng ka thiam reng reng lo” a ti mai a, “ i hriat chhun talin” tiin el tak hian an han ti leh a, a thiam lo thu a sawi leh a, vawithum lai an nawr luih takah chuan a ning ve ta deuh a, “ Vala te u, in lehkhabu ken kha ka siam a nih kha” ati ta a, tleirawl rual chu an ngawi dák e, an ti.
Heng hi thawnthu mai mah nise, naupan lai atang tawhin kan lo ngaisang tawh tih chu in hrethiam mai ang. Keini chauh kan ni dawn lo tih lah a chiang reng mai bawk si. Chuvang chuan JFa hi puitling, a thuziak chhiar thin te thinlungah chauh a tlana lo tih a chiang a, chu ti a nih si chuan Mizo te thinlungah ro a rêl kan ti lo thei lo a ni. Tun thleng hian chu chu ala reh lo va, thu mawi deuh han phuah chhuak ila, “ i va JFa teuh ve” tih chu kan inchawimawina a la ni ta zel chu a nih hi.
A tawngkam thiamzia sawi tak a zárah chuan ka thiam ang tawkin a mawi ropui zual ka`n sawi ve teh ang. An sawi nin theih loh Hamlet  mawlh mai hi a ni, mawi ropui chu ni. Pu L.Keivawm meuh pawhin, “Mizo literaturein a tawn sân lai ber leh, Shakespeara ziak pangngai aia let ngaihnawm thiam” a ti thlawt mai a ni. A ni reng lah taka, Hamlet atang hian, Mizotawng lo mawi theihzia a lang chiang a, amah JFa ngeiin khawvel tawng mawi ber a lo tih hi amah vèk hian a nemnghet ta a ni ber e. Hamleta`n a nu a zilhna ànhlâ a lehlin dan te hi a pui ka ti, a fiah fak mai a, a na hrek hrawk bawk, na viau e ti lo chuan khawvela ànhla mawi berah kei chuan ka chhal tho mai. Shakespeara pawhin rawn hmu leh se, a nuih te lam lam a zat ka ring, “tianga mawi hian ka àn tir lo, mahse, a hauna hle lawi si” a tih bui bui hial ang.
Heta atawngkam hman hi in ngaihtuah ve ngai em, tenawm, misual, mi hur, leplerh, zakthei lo, tih te leh tawngkam bawlhhlawh pakhatmah hmuh tur a awm lo, a nu hauh tir nan, lungphur, fafu, hmuar, pa-kár, phûngsahmim, ek lung, vawk huang, hnawmhnawk, ui chuang, Rose pár, tih te a ni nawk mai, sawi mak hrim hrim tum a, a hlanga dah pawh ka ni lo, tuman tiang hian mi an hauh ngai pawh ka la hre lo, lungphur tih te pei chu mi zilh nana tawngkam tangkai lo lutuk a ni, mahse, heng hmang hian JFa chuan tawngkam mawi a chher tlat si, a insak nana a châk lâk khawm hi a mak teh e maw..!!
A han vuah khawm ta a, ‘.. he i pasal pawm lai, he pa-kâra fafu hmuar bàwm tu lungphur hian...’ tih te, ‘.. he tia khum khata tâl duna, >k lung nena vawk huang chhunga zan tin mai inchhaih vel chu nuam i ti a maw..’ tih te a rawn chhuak ta nawk mai, sawi vek ngai lovin kan hre vek tawh awm e. Engtin nge heng thil nung hming leh thil hming hmanga tawngkam mawi lutuk chher nachang a hriat bik le, Shakespeara hian let chhawng ve dawn ta se, tianga mawi hian a chhuah ngut a nge maw, te ka ti mai mai thin. Ka tawng uar mah mah a nih loh chuan kei chuan a thiam ka ring hauh lo nia!! Nih leh, chu`ng hmang chauh chuan em ni a thiam? teh nang  aw, ‘to be or not to be’ ‘ thih nge dam’ tia a`n letling keuh mai te hian nuih te lam lam ti za a ni. A thiam lutuk hi za lo deuh hian kan khi hui ve thin hlawm em? Mithiam tena an sawi, a tlawrh hunah a tlawrh mawi thiam a, mipa rilruah pa hrakin a thiam tho si a, an tih hi dik tak a ni.
Tawng lehlin chauh hi a lo thiam a nge in la ti fan a.!!khai mah aw, C.Thuamluaia ka ngaihnepna lam ni lo se, a ni nula sèp dan chu ‘Letlang Dingdi’ah khan kan hmu theuh anga, thiam pawh a thiam narawh. ‘kham chhawrdawha Lasi lo dâk chhuak heu a ang ti dawn ila, chu pawh chuan a lam ala hawi lo’a`n ti duh chauh te pawh kha sawi tham tak a ni. Mahse, ti teh ang, duh aiin hrlihfiah a tum rei deuh, JFa ve thung chuan, “ Tisa lei leh vân thilsiam zawng zawng zînga mawi ber tûrah chuan ka chhâl ngam lo che a; mahse, nangmah ka hriatchhuah apiang che hian khawvel zawng zawng hi mawi thar ta thut hian ka hre thin a, ka mi huat em emte chungah lam te pawh hian, rilru ringawt chauh na ná nâ chuan ka nem thei thin zuk nia!” a ti awlsam thên mai a, a mi huat em emte chunga nêm tir thei tu chu a hmelchhe hauh lovang le.
A tawngkam thiamzia hi sawi sawi mah ila kan sawi seng dawn chuang lova, tin, sawi vak pawh a ngai lem lo, kan hre vek tawh. Pawi ta ber erawh chu mual a liam hma lutuk hi a ni. “ Nakinah chuan thangthar chuan uiawm min la ti ve ngawt le”(JFa love letter), te chu ala ti tak deuh deuh a, kan ui turzia hre reng si te chu min la dam pui tawk tawk awm hi a ni a sin le, tunah lah a thusawi dikzia chu a lang telh telh mai si a, Pu Mafa tih dan takah  thih hun a hre thlawt lo a ni.





 

     

Read More

JF-a

PU JF-A LEHKHABU TLANGZARHNAAH KA KAL VE A

Thianpa VLC-a, ‘Pathianthua miril Suakliana leh a hla te’ tih ziaktu-ina “Mafa te`n JFa lehkhabu chhuah an tum kha” a tih ri chuan ka beng a verh zar mai a.  ‘JF’ tih ri leh inziak hmuh tawha phi cheng, keia tân chuan beng tun hru a “ eng a..?” han tih hû chu thil mak a ni lo.  Chu thu chuan ka beng a verh satliah lo va, ka nghakhlel lutuk chu awm ngaihna ka hre lo thelh a ni.
A kar leh maiah chuan chanchinbuah,chhuah an tum thu ka hmu ta mai reng a, chuta ka han phur zia mai chuh..!! A chhuah hma chuan chanchinbuah tuktin an rawn chhuah a, kei pawh chuan ka en nitin ve mai a. Ka hmuh phaka JF tih chuang reng reng hi chu amah a ni emaw ni lo emaw, ka thlir zui vawng vawng fo reng a ni.  Chutiang taka ngaihsán tum chu ka ni ve a, ngaihsán tum ka`n tih chhan chu, Hruaitluanga Chawngte`in, “ Pu JFa kha ka hmu pha lo va, a chhan chu kum vang a ni a, Ka hre phak lo va, chu erawh chu ka thluak vang a ni” a tih ang deuh khan, an ni lehzel pawhin chutianga an tih chuan kei tehlul chuan ngaisan pawh ka lo ngaisáng phák reng reng hleinem maw le.. mahse ka mi ngaigsan ber a ni lawi si.
Tichuan tahrik ni 8 (JFa tihdan kherin) chuan thianpa T.S Khupchawng nen I&PR lam chu kan pan ve ta a. TSa erawh Pu Mafa sawmna hmu a nih avangin a tan kal loh a inthlahrunawm zawk hial ang a, kei erawh JFa ngaihsán vang chauha kal tum ve mai ka ni. Thutna tha chan loh hlauin a chuh helh helh ka la ni zui a, mahse, tan hnu thleng pawha an rawn luh belh zel avang chuan ka inthlahrung leh hnu hnawh a, a rawn lûta te lah chu mi challang pui pui an ni leh nghal a, sàwmna an hmu bîk awm lo emai tih chi rual loh te khân thutna an han haihchham ta a nih hlawm kha, mahse,chu`ng ho avang mai mai chuan chu ni pawimawh chu bawhpelh ka tum bîk hauh lo. Sáwmtu neih that thutin ka thu vauh vauh a, anni thutna tur buaipuia kal pawh ka ni lo ve, tin, anni chu sàwm annih avangin an kal a ni mai a, kei te chu sàwm chawp ngai lova kal ngat a sin ka nih, kan inpawimawh hleih em..!
A enga pawh chu nise engvanga he thu hi ziak ve ta ngawt nge ka nih.  JFa hian mizo literature a tihmasawn tih lam sawi ka tum lo, sawi tur ka hre bawk lo.. a saptawng thiamzia sawi tur pawhin a saptawng hman hriatthiam a lawi ka nei lo. Mahse, hei erawh ka sawi ve duh, mizo rilruah hian JFa hian ro a rêl tih hi.  Chhia leh tha hriatna nei Mizo tawh phawt chuan JFa hming hre lo kan awm kher lovang. Kan têt lai (ti ve khanglang ang) pawh a tawngkam thiamzia kan sawi nin theih loh kha ni a, chumi awmzia chu naupang thinlungah pawh hmun a chang nasa hle a ni. Chu a lehlindan sawichhawn leh chu thian te zinga kan intihthiehna a ni thin. Ka la hre reng, vawikhat chu zu dawrah hian ‘Man’ tih hi an lo inleh siak a ni awm e, thekhat chuan ‘mipa’ tihna a ni mai a lawm an lo ti sam mai a, “JF, nang han ti ve teh’ an han ti a, a no a tlak pawp a, dawhkàna dah thuai pahin ‘ Vâl hi’ tiin a let e, an ti a.  Vawikhat leh pawh ‘Boy,open the door’ tih hi an lo inleh siak leh a, a let mawi teuh ber khan ‘mama, kawng mi hawn rawh le’ tiin a let a, JFa an han tih tir leh a, ‘ Ka bung dàwntuai te khartung sâwn rawh le’ tiin an let leh zaih mai a ni an ti. Heta tanga kan hmuh tâk chu an sawi fo thin, a thiam bikna, pa taka lehlin hun leh mawi taka lehlin hun a hria tih hi a ni. Kan tet laia kan sawi thin bawk, vawikhat chu a tual leng chu tleirawl rual hian an lo ti ding a, saptawng zirna niawm tak lehkhabu hi an lo keng far mai bawk a, “Ka pu, Saptawng thu mal in hriat tam siak ang” an lo ti a, ani chuan “ saptawng ka thiam reng reng lo” a ti mai a, “ i hriat chhun talin” tiin el tak hian an han ti leh a, a thiam lo thu a sawi leh a, vawithum lai an nawr luih takah chuan a ning ve ta deuh a, “ Vala te u, in lehkhabu ken kha ka siam a nih kha” ati ta a, tleirawl rual chu an ngawi dák e, an ti.
Heng hi thawnthu mai mah nise, naupan lai atang tawhin kan lo ngaisang tawh tih chu in hrethiam mai ang. Keini chauh kan ni dawn lo tih lah a chiang reng mai bawk si. Chuvang chuan JFa hi puitling, a thuziak chhiar thin te thinlungah chauh a tlana lo tih a chiang a, chu ti a nih si chuan Mizo te thinlungah ro a rêl kan ti lo thei lo a ni. Tun thleng hian chu chu ala reh lo va, thu mawi deuh han phuah chhuak ila, “ i va JFa teuh ve” tih chu kan inchawimawina a la ni ta zel chu a nih hi.
A tawngkam thiamzia sawi tak a zárah chuan ka thiam ang tawkin a mawi ropui zual ka`n sawi ve teh ang. An sawi nin theih loh Hamlet  mawlh mai hi a ni, mawi ropui chu ni. Pu L.Keivawm meuh pawhin, “Mizo literaturein a tawn sân lai ber leh, Shakespeara ziak pangngai aia let ngaihnawm thiam” a ti thlawt mai a ni. A ni reng lah taka, Hamlet atang hian, Mizotawng lo mawi theihzia a lang chiang a, amah JFa ngeiin khawvel tawng mawi ber a lo tih hi amah vèk hian a nemnghet ta a ni ber e. Hamleta`n a nu a zilhna ànhlâ a lehlin dan te hi a pui ka ti, a fiah fak mai a, a na hrek hrawk bawk, na viau e ti lo chuan khawvela ànhla mawi berah kei chuan ka chhal tho mai. Shakespeara pawhin rawn hmu leh se, a nuih te lam lam a zat ka ring, “tianga mawi hian ka àn tir lo, mahse, a hauna hle lawi si” a tih bui bui hial ang.
Heta atawngkam hman hi in ngaihtuah ve ngai em, tenawm, misual, mi hur, leplerh, zakthei lo, tih te leh tawngkam bawlhhlawh pakhatmah hmuh tur a awm lo, a nu hauh tir nan, lungphur, fafu, hmuar, pa-kár, phûngsahmim, ek lung, vawk huang, hnawmhnawk, ui chuang, Rose pár, tih te a ni nawk mai, sawi mak hrim hrim tum a, a hlanga dah pawh ka ni lo, tuman tiang hian mi an hauh ngai pawh ka la hre lo, lungphur tih te pei chu mi zilh nana tawngkam tangkai lo lutuk a ni, mahse, heng hmang hian JFa chuan tawngkam mawi a chher tlat si, a insak nana a châk lâk khawm hi a mak teh e maw..!!
A han vuah khawm ta a, ‘.. he i pasal pawm lai, he pa-kâra fafu hmuar bàwm tu lungphur hian...’ tih te, ‘.. he tia khum khata tâl duna, >k lung nena vawk huang chhunga zan tin mai inchhaih vel chu nuam i ti a maw..’ tih te a rawn chhuak ta nawk mai, sawi vek ngai lovin kan hre vek tawh awm e. Engtin nge heng thil nung hming leh thil hming hmanga tawngkam mawi lutuk chher nachang a hriat bik le, Shakespeara hian let chhawng ve dawn ta se, tianga mawi hian a chhuah ngut a nge maw, te ka ti mai mai thin. Ka tawng uar mah mah a nih loh chuan kei chuan a thiam ka ring hauh lo nia!! Nih leh, chu`ng hmang chauh chuan em ni a thiam? teh nang  aw, ‘to be or not to be’ ‘ thih nge dam’ tia a`n letling keuh mai te hian nuih te lam lam ti za a ni. A thiam lutuk hi za lo deuh hian kan khi hui ve thin hlawm em? Mithiam tena an sawi, a tlawrh hunah a tlawrh mawi thiam a, mipa rilruah pa hrakin a thiam tho si a, an tih hi dik tak a ni.
Tawng lehlin chauh hi a lo thiam a nge in la ti fan a.!!khai mah aw, C.Thuamluaia ka ngaihnepna lam ni lo se, a ni nula sèp dan chu ‘Letlang Dingdi’ah khan kan hmu theuh anga, thiam pawh a thiam narawh. ‘kham chhawrdawha Lasi lo dâk chhuak heu a ang ti dawn ila, chu pawh chuan a lam ala hawi lo’a`n ti duh chauh te pawh kha sawi tham tak a ni. Mahse, ti teh ang, duh aiin hrlihfiah a tum rei deuh, JFa ve thung chuan, “ Tisa lei leh vân thilsiam zawng zawng zînga mawi ber tûrah chuan ka chhâl ngam lo che a; mahse, nangmah ka hriatchhuah apiang che hian khawvel zawng zawng hi mawi thar ta thut hian ka hre thin a, ka mi huat em emte chungah lam te pawh hian, rilru ringawt chauh na ná nâ chuan ka nem thei thin zuk nia!” a ti awlsam thên mai a, a mi huat em emte chunga nêm tir thei tu chu a hmelchhe hauh lovang le.
A tawngkam thiamzia hi sawi sawi mah ila kan sawi seng dawn chuang lova, tin, sawi vak pawh a ngai lem lo, kan hre vek tawh. Pawi ta ber erawh chu mual a liam hma lutuk hi a ni. “ Nakinah chuan thangthar chuan uiawm min la ti ve ngawt le”(JFa love letter), te chu ala ti tak deuh deuh a, kan ui turzia hre reng si te chu min la dam pui tawk tawk awm hi a ni a sin le, tunah lah a thusawi dikzia chu a lang telh telh mai si a, Pu Mafa tih dan takah  thih hun a hre thlawt lo a ni.





 
 
       

Read More

Labor Omnia Vincit

Labor Omnia Vincit

- Mapuia Renthlei

 “Labor Omnia Vincit ” hi Latin tawng a ni a, ‘Labor’ tih hrim hrim hi, tih lam ka chhui dawn lo. Chutianga tawng bul chhui tur phei chuan ka thiamna hian ala pha lo hrim hrim, mahse hei erawh ka chiang viau;


A hmel atang reng chuan Pathianni tuk tak nial pawha sa hmeh ngam lo a ni tih a hriat reng a. A jeans pawl da lam tawh pahnih leh T- shirt, college T-shirt chhiar tela pathum tih mai loh chu hak thlak dang a nei hran lo. An khuaah chuan chu`ng a thawmhnaw neihsa hmanga inkhawm chu a intlahrunawm lem loh. Mahse, Aizawlah chuan a zahpuiawm lek lek a, chu`ng nena inkhawm chu thil tih chi ni pawhin a langlo hial zawk a ni. Chuvang chuan vawi tam inkhawm a thulh tawh a, thlakhatah vawi thum vel chu a inkhawm ve thin a; zan thim tham a chuh thin.


Kum 2002 khan 1st PU chu a kal tan ve a, chu pawh a chhungte chuan an chawm theih tawh loh tur thu an hrilh a, mahse amahina a inhuam tlat vanga kal lui hram chauh a ni. Mi in lauhin a han awm a, veng lailum chu sawi loh, véng hmâwrah pawh a tlaberh lai lo chu atan in manto an tling zel si. Tichuan inhlawhna zawn ngai bawk, class kal ngai bawk, a inhlawhna hmuh chhun te lah chu a awmna atanga hla tak an ni thin si a tukthuan a nghei a ngai ta fo mai. Chu aimaha a pawi tih thin chu a awm chhan ber, class kal a thulh ta fo chu a ni, mahse, chaw nghei a class kal nge, ei tur tlem a zawng neih vea thiante tâ copy mai, chu bak duh thlan tur a nei lo. 


Chu retheihna chuan mi inthlahrung mi hrim hrim a nih vang pawh ni lovin, a inkiltawih tir a,  khawimaw laia thiante nena inkawm ho dal dal te pawh chak viau thin mah se, a kawm rual tur, amah ang thian tur a nei si lo. Zahzumna tam tak hi retheihna vang a ni tih pawh a hrechiang hle ta ve ang.


Thawnthu bu a chhiar thenkhat, amah ang bawka rethei, mahse nula fel leh hmeltha tak tawnga, inhmangaih taka lengdûn ang te tal ni si chuan a zia a zia pawh a awm mahnâ. Mahse, a nun chu thawnthu ziaktuin a duh ang tawka retheia a phuah ni mai awm a mawi a ni thung. Chatuan Pâ hian mahni nunna inchhah phal ngat se chu a beidawn rum rum avanga vawi tam a nunna a chhah hi a tam tawh ang, mahse a beidawn hlen ngai loh avang chauhin a la nung hram hram a ni. ‘Hnathawktu chu hlawh hmu tlak a ni’ tih thu chu a hre reng a, chuvang chuan beidawnna chu inhnehtir a tum hauh lo.
Tichuan hun chu a kal zel a, rim taka thawk chung chuan College pawh chu a han zo fel thei hram a, a result pawh tha em em lo mah se, pangngai tak a ni. Khawvel chu a vir ngaiin a vir zel a, thil thar tam tak a rawn hring chhuak a, chu khawvel vir mup mup chuan a nunah eng thil thar nge a her chhuah pui ve tak le!


Kum 2010 a her chhuah meuh chuan College lian tak pakhatah Professor hna a thawk a, tin a hming bulah pawh Dr. tih a chuang vah tawh bawk. Chu aimaha a inchhuanna zawk chu,  ‘Lehkhabu rotling’, zirlaite tana lehkhabu ràwntlâk, a topic-ah na na na chuan chu ai baka lehkhabu ràwntlâk awm tawh chuang lo tur a ziak chu a ni.


Chu lehkhabu rotling tak a chhuah theih chhan miina an zawh chuan ti hian a lo chhâng a, “ Thawhrimna chuan beidawna a tudawl thin” tiin.

(GAC Today-a chhuah a ni tawh a, ka’n dah ve mai mai ang e.)

Read More